Tỉnh Kiên Giang hiện có 356 HTX đang hoạt động, với tổng số thành viên là 46.140 người; trong đó có 310 HTX nông nghiệp và 100% HTX đã chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX năm 2012. Tuy nhiên, theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh, tỷ lệ HTX sản xuất kinh doanh có hiệu quả mới chỉ có 48,54 %. Với đặc thù cơ cấu tổ chức và quản lý của các HTX, đặc biệt là HTX nông nghiệp, thường có quy mô nhỏ, vốn ít, phần lớn có tổ chức thiếu chặt chẽ, cộng thêm khó khăn từ thực tế khách quan, vì vậy tuy đã chuyển đổi hoạt động sang mô hình HTX kiểu mới những vẫn còn rất nhiều hạn chế.
Một trong những bất cập lớn nhất khi chuyển đổi từ mô hình HTX kiểu cũ sang mô hình HTX kiểu mới là số các HTX hoạt động hiệu quả chỉ liên kết, hỗ trợ được số ít thành viên, còn nhiều hộ gia đình sản xuất theo phương thức tự phát: Tự quyết định trồng loại giống gì, nuôi con gì, bán sản phẩm không theo hợp đồng cho thương nhân, không só cự thống nhất về giá cả. Thực tế hiện nay, đa số HTX chỉ mới lo được một số khâu dịch vụ như bơm tát, thủy lợi nội đồng, cung cấp một phần vật tự nông nghiệp chứ chưa tham gia vào chuỗi hoạt động liên kết, tiêu thụ sản phẩm kết nối nông dân với doanh nghiệp. Chưa kể vẫn còn tồn tại một số HTX có quy mô quá nhỏ, chỉ hoạt động cầm chừng. Nếu không làm tốt, thì việc chuyển đổi sang mô hình HTX kiểu mới chỉ là "bình mới rượu cũ", chỉ khác ở chỗ, thành viên góp vốn, kiện toàn bộ máy, còn cách vận hành sẽ không thay đổi.

Hội nghị thành lập HTX kiểu mới tại huyện Hòn Đất
Năng lực quản lý điều hành bộ máy cán bộ quản lý HTX, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp là vấn đề nan giải khó xử lý đối với nhiều HTX, bởi vì khi thực hiện chuyển đổi, cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý HTX phải nâng cao về số lượng cả chất lượng. Tuy nhiên số người có năng lực quản lý, xây dựng và phát triển các phương án sản xuất kinh doanh có hiệu quả lại rất hạn chế. Chưa kể đến những khó khăn do chi phí tiền lương, tiền công cũng cần tăng theo.
Đáng chú ý, mức vốn trung bình của các HTX đều rất thấp và chủ yếu là vốn tài sản cố định đã sử dụng lâu năm như: trạm bơm, hệ thống thủy lợi; cơ sở sản xuất và chế biến hầu như chưa có. Các HTX nông nghiệp thường rất khó tiếp cận với các nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng do không có tài sản thế chấp, hoạt động hiệu quả chưa cao, chưa minh bạch tài chính, phương án sản xuất kinh doanh chưa có tính khả thi, trong khi đó việc vận động thành viên góp vốn lại rất khó khăn. Theo một số HTX hoạt động có hiệu quả trên địa bàn tỉnh hiện nay như: HTX nông nghiệp Thạnh Hòa, HTX nông nghiệp Tân Hưng (Châu Thành); HTX nông nghiệp Kinh 4A, Kinh 5A (Tân Hiệp)…vai trò, hiệu quả của HTX đối với sản xuất trong nông nghiệp của các thành viên khá rõ nét, tạo sự đồng thuận cao trong thành viên. Tuy nhiên, khi chuyển đổi đi vào hoạt động, dù nhiều người viết đơn xin gia nhập HTX kiểu mới nhưng khi nói đến chuyện góp vốn thì lại do dự.
Ngoài ra, công tác tuyên truyền, phổ biến đến các địa phương, thành viên HTX trong toàn tỉnh còn hạn chế. Từ đó dẫn đến nhiều cán bộ HTX chưa hiểu đúng bản chất của HTX kiểu mới; một số HTX vẫn còn mơ hồ, chưa hiểu hết được mục đích hay những lợi ích mới nên khi thực hiện chuyển đổi chưa chủ động, thiếu coi trọng hoặc một số HTX dù đã chuyển đổi nhưng hoạt động vẫn không khác gì trước đây.
Mặc khác, nội lực của các HTX còn yếu, không có nguồn lực đầu tư để nâng cao năng lực sản xuất; quy mô dịch vụ nhỏ, thiếu ổn định, năng lực cạnh tranh hạn chế; sản phẩm hàng hóa chưa đa dạng; tài sản chưa rõ ràng về sở hữu; sự gắn kết của các thành viên và HTX còn lỏng lẻo; nhận thực về vai trò của HTX kiểu mới còn hạn chế là những khó khăn làm cho quá trình chuyển đổi và vận hành theo mô hình mới chưa mang lại hiệu quả cao.
Để các HTX chuyển đổi và hoạt động có hiệu quả theo mô hình mới, các cấp ủy đảng, chính quyền, cán bộ và bản thân các thành viên HTX phải có sự chuyển biến mạnh mẽ tư duy về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của kinh tế tập thể, HTX trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhất là khi đất nước tham gia hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng như hiện nay. Cụ thể đó là nhận thức đúng đắn về tính chất, mục tiêu tổ chức, mối quan hệ giữa HTX và thành viên HTX, tài sản chung, nguyên tắc hoạt động của HTX.
Để đạt được mục tiêu này, thời gian qua Kiên Giang đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng trên các phương tiện thông tin đại chúng như: Phối hợp với báo, đài xây dựng các chuyên đề tuyên truyền về phát triển kinh tế tập thể, giới thiệu các mô hình HTX, những đơn vị có cách làm hay, hiệu quả, thiết thực nhằm nhân rộng mô hình, điển hình tiên tiến; tổ chức tọa đàm trao đổi về giải pháp xây dựng HTX kiểu mới; triển khai cuộc thi Tìm hiểu các loại mô hình HTX kiểu mới sôi nổi, rộng khắp trên toàn tỉnh.

Liên minh HTX tỉnh tổ chức cuộc thi tìm hiểu các loại mô hình HTX kiểu mới
Bên cạnh đó, để giúp chuyển sang mô hình mới, xây dựng phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả hơn đối với các HTX đang gặp khó khăn, tỉnh ta đã tích cực thực thi các chính sách hỗ trợ, thúc đẩy để tạo lập môi trường cho các HTX kiểu mới phát triển như: gắn chỉ đạo xây dựng HTX với chỉ đạo xây dựng nông thôn mới; tháo gỡ khó khăn trong thực hiện chính sách đất đai cho HTX; đơn giản hóa thủ tục cho vay vốn và các thủ tục hành chính khác; phát huy hiệu quả việc liên kết với các tổ chức tín dụng cho HTX vay vốn mở rộng sản xuất kinh doanh; thực hiện các chính sách thu hút cán bộ trẻ, có trình độ vể làm việc tại HTX…Mặc khác, Liên minh HTX tỉnh còn phối hợp với các ngành, các địa phương trong và ngoài tỉnh mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho các cán bộ, thành viên, người lao động trong HTX; tổ chức học tập, trao đổi kinh nghiệm với các HTX hoạt động có hiệu quả ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước.

Thành lập mới các HTX đa dịch vụ, từ HTX dịch vụ du lịch trên biển…

…đến mô hình HTX nông nghiệp (trồng rau an toàn)
Cùng với việc chú trọng phát triển các HTX kiểu mới, Kiên Giang đang rà soát, phân loại để kịp thời giải thể các HTX đã dừng hoạt động, sáp nhập các HTX có quy mô nhỏ, hoạt động kém hiệu quả lại với nhau thành HTX có quy mô lớn hơn. Đặc biệt, xem xét giảm bớt số thành viên sản xuất tự cấp, tự túc, nhu cầu hợp tác không cao. Vấn đề trọng tâm ở đây là bản thân các HTX phải tự vận động, tự xây dựng được phương hướng phát triển phù hợp với tình hình mới để thoát khỏi những yếu kém cũ, phát huy được tính năng động, sáng tạo của thành viên. Bởi lẽ, chỉ khi nhu cầu sản xuất kinh doanh hàng hóa của các HTX xuất phát từ chính thực tế thì sự phát triển của HTX mới lâu dài, bền vững. Cần tránh việc chính quyền cấp xã, ban lãnh đạo ấp can thiệp sâu vào nội bộ HTX, từ đó làm mất tính tự chủ của HTX; thay đổi các hình thức quản lý, cách thức ứng xử với các HTX bằng mệnh lệnh hành chính, cơ chế xin-cho sang các quan hệ hợp tác, đối tác.
Về bản chất, chuyển đổi mô hình HTX kiểu cũ sang hoạt động theo Luật HTX năm 2012 là cuộc cách mạng tái cơ cấu HTX phù hợp với sự phát triển chung của nền kinh tế thị trường. Việc chuyển đổi này dẫu khó khăn nhưng là một xu thế tất yếu và là nhiệm vụ hàng đầu trong bối cảnh nền nông nghiệp đang tiến hành tái cơ cấu một cách toàn diện. Vì vậy cùng với sự vào cuộc của hệ thống chính trị, các HTX kiểu mới cần nâng cao hơn nữa tính sáng tạo, chủ động của các thành viên trong mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau, cùng hướng tới mục đích chung, từ đó khẳng định vị trí quan trọng của kinh tế tập thể trong sự phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.