Mặc dù trước đó, khi chưa có Luật hợp tác xã (HTX) ra đời tỉnh Kiên Giang đã có nhiều mô hình kinh tế tập thể xuất hiện, đặc biệt là HTX hoạt động tập trung ở một số huyện như: Tân Hiệp, Giồng Riềng, Hòn Đất... Tuy nhiên, loại hình này gần như là nổi e ngại đối với người dân vì còn “vướng mùi” tư duy về HTX kiểu cũ.
Liên minh HTX tỉnh đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân hiểu rõ hơn về HTX kiểu mới
Nhiều năm qua, với sự quyết tâm nỗ lực trong công tác tư vấn, hỗ trợ, tuyên truyền của Liên minh HTX tỉnh và một số ngành có liên quan, đặc biệt sau khi có Luật HTX năm 2012 điều chỉnh, bổ sung cho Luật HTX trước đây thì kinh tế tập thể, trong đó nòng cốt là HTX đã có nhiều đóng góp quan trọng trong phát triển kinh tế và ổn định an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh. Mặc dù đã phát huy được hiệu quả tích cực, tuy nhiên hiện nay các HTX muốn thay đổi kịp thời để có thể trụ vững trong bối cảnh mới, trong thời đại công nghiệp 4.0 với thị trường cạnh tranh ngày càng quyết liệt thì vẫn cần phải thay đổi tư duy thông qua hoạt động cụ thể của HTX.
Hiện nay, toàn tỉnh có 421 HTX và 2.153 tổ hợp tác, trong đó đa số là HTX và tổ hợp tác nông nghiệp. Từ khi chuyển đổi và hoạt động theo Luật HTX năm 2012, kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh được củng cố, mô hình tổ chức HTX được sắp xếp lại theo hướng linh hoạt và đa dạng, đáp ứng nhu cầu của thành viên. Hoạt động của một số HTX đa dạng hơn, theo xu hướng sản xuất kinh doanh tổng hợp, gắn với dịch vụ, phục vụ lợi ích cho HTX và thành viên. Các HTX thành lập mới có nhiều loại hình hợp tác khá đa dạng.
Các HTX thành lập mới có nhiều loại hình hợp tác khá đa dạng.
Tuy nhiên, ngoài những chuyển biến tích cực vẫn còn nhiều HTX chưa thoát khỏi tình trạng hoạt động yếu kém, khó khăn. Theo báo cáo 6 tháng đầu năm của Liên minh HTX tỉnh thì nhiều HTX doanh thu thấp, vốn nhỏ, việc liên kết sản xuất, tiêu thụ có hiệu quả chưa cao. Một số HTX có bước tiến lớn nhưng vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong việc mở rộng sản xuất kinh doanh và sức ép cạnh tranh lớn.
Thực trạng cho thấy, tuy đã thay đổi cách làm nhưng nhiều HTX còn băn khoăn trong cách nghĩ, chưa thoát khỏi tư duy về HTX kiều cũ là sợ đầu tư vốn. Mặc dù, HTX lúc nào cũng thiếu vốn để đầu tư cơ sở vật chất, mở rộng quy mô và phần lớn là còn gặp khó khăn trong việc tổ chức sản xuất, tìm đầu ra cho sản phẩm cũng như bảo đảm các quyền lợi cho các thành viên HTX.
Hiện nay, tại các địa phương trong tỉnh cũng chưa xây dựng được nhiều mô hình HTX kiểu mới quy mô lớn, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ theo chuỗi giá trị nông sản thông qua hợp đồng kinh tế. Việc phổ biến, nhân rộng mô hình HTX hoạt động hiệu quả chưa được triển khai rộng rãi đã giúp cho người dân tin tưởng vào các lợi ích về kinh tế - xã hội do HTX mang lại.
Nhiều địa phương trong tỉnh cũng chưa xây dựng được nhiều mô hình HTX kiểu mới quy mô lớn, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ theo chuỗi giá trị nông sản thông qua hợp đồng kinh tế.
Để từng bước khắc phục những bất cập, yếu kém, tạo động lực cho phong trào HTX phát triển, nâng cao vai trò và đóng góp của HTX trong nền kinh tế, cần tập trung thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, đặc biệt chú trọng việc triển khai các chính sách tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện cho HTX phát triển, đồng thời tiếp tục tuyên truyền, tập huấn sâu rộng về pháp luật HTX; xây dựng mô hình HTX và tổng kết mô hình để từ đó nhân rộng các điển hình, từng bước khẳng định kinh tế tập thể, HTX là nhân tố quan trọng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.
Chỉ có thay đổi tư duy về phát triển kinh tế một cách mạnh mẽ thông qua cách làm cụ thể, mới thoát khỏi tình trạng HTX yếu kém
Mặc khác, có thể thấy để tạo vị thế bình đẳng với các thành phần kinh tế khác trong thị trường, các HTX còn phải đối mặt với nhiều thách thức mới. Phải tư duy tìm giải pháp chuyển đổi mô hình sản xuất của HTX từ chiều rộng sang chiều sâu; từ canh tác theo phương pháp truyền thống sang ứng dụng công nghệ cao, sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết theo chuỗi, áp dụng theo các tiêu chuẩn quốc tế, tìm kiếm thị trường trong nước và ngoài nước. Tóm lại, chỉ có thay đổi tư duy về phát triển kinh tế một cách mạnh mẽ, thoát khỏi tình trạng HTX chỉ “quanh quẩn ao làng”, có như vậy mới tạo được vị thế trong nền kinh tế.