Những năm gần đây, giá trị sản xuất nông nghiệp của tỉnh liên tục tăng; Tổng sản phẩm GRDP của ngành nông nghiệp năm 2017 ước đạt 20.586 tỷ đồng, tăng 3,21% so với năm 2016. Năm 2018, ngành nông nghiệp Kiên Giang tiếp tục phát triển, đạt kết quả tốt nhất trong 4 năm qua. Tổng sản phẩm GRDP toàn ngành ước đạt 21.528 tỷ đồng, chiếm 34,53% trong GRDP của tỉnh và đóng góp cho tăng trưởng chung 1,84%... Ðây là kết quả khả quan của quá trình đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng tập trung, hiện đại, nâng cao chất lượng, gắn với thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao thu nhập, đời sống của nông dân. Ðể đạt được kết quả này có phần đóng góp tích cực của mô hình HTX nông nghiệp. Tuy nhiên, nhìn tổng thể, dù chiếm 13,76 % diện tích sản xuất toàn tỉnh, nhưng giá trị của các HTX nông nghiệp mang lại thời gian qua còn khá khiêm tốn, chỉ đóng góp chưa đến 1% GDP của tỉnh, điều này chưa cân xứng với tiềm năng vốn có của các HTX nông nghiệp.
Một trong những nguyên nhân làm cho tỷ trọng đóng góp của kinh tế HTX thấp là do còn khá nhiều HTX hoạt động chưa hoặc không hiệu quả. Qua đánh giá phân loại các HTX trên địa bàn tỉnh có 156 HTX khá giỏi, 110 HTX trung bình và 26 HTX yếu kém. Ðể HTX hoạt động hiệu quả, trước hết, việc thành lập HTX phải xuất phát từ nhu cầu liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm của các thành viên; Việc lựa chọn nhân sự của HTX phải được cân nhắc cẩn thận, có sự kế thừa giữa nhân sự có kinh nghiệm và nhân sự trẻ tuổi. Hội đồng quản trị phải gắn bó, đoàn kết, có trình độ hiểu biết thị trường, biết chủ động nghiên cứu, tìm hiểu thị trường, tìm kiếm đối tác làm ăn; có khả năng tổ chức, điều hành sản xuất, kinh doanh; chủ động đề ra phương án sản xuất, kinh doanh phù hợp; công khai, minh bạch trong các mặt hoạt động, nhất là minh bạch thu, chi, tài chính. Ngược lại những HTX khi thành lập mà không có sự thống nhất trong phương án sản xuất, kinh doanh; hoặc phương án sản xuất, kinh doanh không phù hợp; trình độ, năng lực của Hội đồng quản trị yếu kém sẽ không phát huy được nội lực, không chủ động trong các khâu dịch vụ cung ứng cho thành viên, không tìm kiếm thị trường, đối tác... dẫn đến hiệu quả hoạt động thấp, thậm chí hoạt động không hiệu quả.
Hoạt động của các HTX nông nghiệp tỉnh Kiên Giang những năm qua cho thấy, mô hình kinh tế hợp tác có nhiều ưu điểm vượt trội so với làm ăn cá thể. HTX là đầu mối tiếp nhận những chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, chuyển giao khoa học, kỹ thuật, công nghệ mới, tiên tiến vào sản xuất nông nghiệp. Nhiều mô hình, chương trình, dự án hỗ trợ phát triển nông nghiệp của tỉnh được triển khai thông qua HTX. Nhờ đó, nông dân được tiếp cận, ứng dụng khoa học, kỹ thuật canh tác mới giúp tăng năng suất, tăng chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập... Nông dân được mua giống cây trồng, vật nuôi, vật tư nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi với giá rẻ hơn; đồng thời có nơi tiêu thụ sản phẩm ổn định cả về sản lượng và giá bán. Với kỹ thuật canh tác tiên tiến, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP (Xoài cát, Dưa Hoàng Kim, Khóm), các HTX nông nghiệp đang góp phần tích cực nâng cao giá trị nông sản của tỉnh nhà.
Xu hướng làm ăn tập thể với mô hình HTX nông nghiệp ngày càng được khẳng định trong quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn của tỉnh Kiên Giang, thể hiện rõ nhất qua số lượng HTX nông nghiệp chiếm đến 88,3% HTX toàn tỉnh. Ðể kinh tế tập thể trở thành nòng cốt trong sản xuất nông nghiệp, giữ vai trò quan trọng trong xây dựng nông thôn mới, bên cạnh việc củng cố, phát huy hơn nữa thế mạnh của các HTX làm ăn hiệu quả, cần chấn chỉnh, nâng cao chất lượng về tổ chức, hoạt động của các HTX chưa hiệu quả và thành lập các HTX mới. Khi thành lập các HTX mới, cần tuyên truyền, vận động để người nông dân hiểu rõ những lợi ích vượt trội của mô hình kinh tế hợp tác, từ đó tự nguyện tham gia. Ðây là điều kiện quan trọng để HTX hoạt động hiệu quả, đem lại lợi ích nhiều hơn cho xã hội và cho từng thành viên.
